Bentheimer zandsteen is een zuivere en relatief stevige zandsteen met een gelijkmatige structuur, die zich voor vele doeleinden leent. De steen heeft aanvankelijk een licht geelbruine kleur, die later door verwering steeds donkerder wordt. Bentheimer zandsteen werd gewonnen in steengroeves in de Graafschap Bentheim in Duitsland en werd daar aangeduid als ‘Bentheimer Gold’. Door de hoge kosten van het vervoer werd Bentheimer zandsteen voornamelijk toegepast in belangrijke gebouwen zoals stadhuis Paleis op de Dam en de Haarlemmerpoort te Amsterdam. In het stadhuis van Zwolle is veel zandsteen verwerkt. Ook de sokkel van het Vrijheidsbeeld in New York is gemaakt van Bentheimer zandsteen. In Nederland werden minder belangrijke gebouwen voorzien van houten, geschilderde onderdelen in de verfkleur “bentheim”, zoals een aantal Amsterdamse grachtenhuizen. Vrijwel alle laatmiddeleeuwse kerken in Twente en Westfalen zijn uit Bentheimer zandsteen opgetrokken, bijvoorbeeld de Sint-Plechelmusbasiliek te Oldenzaal. Zandsteen werd al vroeg gebruikt voor doopvonten, grafsteen, slijpstenen, molenstenen en later voor bouwornamenten zoals trappen en gevelstenen. Ook werd het gebruikt voor fundamenten van boerderijen en randen van waterputten. Bentheimer zandstenen drinkbakken worden tegenwoordig nog als tuindecoratie verkocht. In Kasteel Bentheim kan men de sculptuur Herrgott von Bentheim bekijken; het is een voorbeeld van vroege christelijke zandsteenkunst. Ook het Koninklijk Paleis op de Antwerpse Meir is met Bentheimer zandsteen gebouwd. Rondtrekkende steenhouwers gaven de grove blokken zandsteen op de bouwplek hun uiteindelijke vorm. Hier en daar lieten zij hun steenhouwersmerken in de bouwwerken achter. Door de uitvinding van de stoomlocomotief kwamen er andere soorten natuursteen op de markt. Dit betekende het einde voor de grootschalige handel in ‘Bentheimer Gold’. Bewerking van zandsteen werd in Nederland in 1951 uit oogpunt van gezondheid verboden. Het bij inademen schadelijke kwartsstof, dat bij het bewerken vrijkomt dient direct afgezogen te worden. In Gildehaus is nog slechts één groeve in bedrijf; de Romberggroeve.
Sinds 2005 wordt Bentheimer zandsteen in toenemende mate weer in Nederland verwerkt ten behoeve van restauraties, bijvoorbeeld voor de Sint-Janskathedraal in ‘s-Hertogenbosch, daar tegenwoordig goede beschermingsmiddelen bestaan tegen longschade door silicose.